Przeglądy lekowe

Przeglądy lekowe

Przegląd lekowy (MUR – medication use review) jest jednym z elementów Opieki Farmaceutycznej. Jest to świadczenie przeznaczone dla pacjentów z wielolekowością i/lub wielochorobowością mające na celu optymalizację stosowanej farmakoterapii. Przegląd lekowy obejmuje szczegółowy wywiad, identyfikację problemów lekowych pacjenta, stworzenie planu opieki farmaceutycznej oraz budowanie komunikacji na linii farmaceuta-pacjent-lekarz.

Cele przeglądu lekowego:

• pozyskanie informacji o farmakoterapii oraz ocena sposobu stosowania jej przez pacjenta
• identyfikacja nieefektywności w sposobie stosowania leków i wsparcie pacjenta w celu przestrzegania zaleceń terapeutycznych
• identyfikacja problemów lekowych:
  • niepoprawna farmakoterapia
  • działania niepożądane
  • interakcje: lek-lek, lek-choroba, lek-żywność
  • zbędne leczenie/stan nieleczony
  • niska podatność pacjenta na zalecenia lekarskie
• stworzenie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej pacjenta
• przekazanie rekomendacji farmaceutycznych pacjentowi i lekarzowi
• współpraca na linii farmaceuta-pacjent-lekarz w zakresie optymalizacji farmakoterapii
• poprawa efektywności klinicznej i kosztowej terapii
• poprawa compliance pacjenta i zmniejszenie polipragmazji

Dla kogo przegląd lekowy?

Na podstawie wyników pilotażu przeglądu lekowego w Polsce oraz z danych innych krajów przeglądy lękowe warto rozważyć w następujących grupach:

• pacjenci z wielolekowością definiowaną jaką jednoczesne pobieranie 5 i więcej leków dostępnych na receptę
• pacjenci po 65. roku życia ze współistniejącymi chorobami przewlekłymi
• pacjenci po przebytej hospitalizacji
• pacjenci stosujący leki wysokiego ryzyka (NLPZ, leki przeciwzakrzepowe, leki przeciwpłytkowe, diuretyki)
• pacjenci, u których lekarz zalecił wykonanie przeglądu lekowego

Model przeglądu lekowego:

W pilotażu przeglądu lekowego w Polsce zastosowano model trzech spotkań:

Spotkanie I:

1. wyjaśnienie pacjentowi celu i zakresu udzielanego świadczenia oraz pozyskanie zgody
2. wywiad z pacjentem:

• • medyczny obejmujący schorzenia pacjenta, stopień wiedzy na temat występujących problemów zdrowotnych, ocenę udziału pacjenta w procesie leczenia (bierny/aktywny)
  • terapeutyczny, czyli zebranie informacji o wszystkich stosowanych lekach (w tym dawkach, sposobie zażywania i źródłach pochodzenia preparatów), efektach terapeutycznych, stopniu zastosowania się do zaleceń lekarskich, działaniach niepożądanych
    Przegląd stosowanych leków wykonywany metodą np. brown bag review (pacjent przynosi wszystkie leki, które zażywa, również OTC i suplementy diety)
  • wywiad społeczny obejmujący styl życia

1. analiza poprawności farmakoterapii pacjenta, identyfikacja problemów lekowych
   uwzględnienie przekazanych informacji od lekarza lub analiza dokumentacji medycznej dostarczonej przez pacjenta
   opracowanie rozwiązań oraz nakreślenie planu opieki farmaceutycznej.

Spotkanie II: (po około tygodniu od pierwszego spotkania) wdrożenie przygotowanego planu opieki farmaceutycznej, przekazanie planu lekarzowi

Spotkanie III: (po miesiącu od drugiego spotkania) weryfikacja wdrożenia planu i ocena jego efektów, w tym również uzyskanie zwrotnej informacji od lekarza (akceptacja/modyfikacja planu)

Celem usprawnienia przepływu informacji na linii farmaceuta-lekarz-pacjent proponowane jest rozwiązanie wprowadzenia przeglądu lekowego do elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) oraz jako element Internetowego Konta Pacjenta (IKP).

Pilotaż przeglądu lekowego w Polsce:

W ramach pilotażu realizowane były przeglądy lekowe w aptekach ogólnodostępnych.

W badaniu OF Senior wykonano 291 przeglądów w populacji w wieku ≥ 65 lat z ciężką wielolekowością (stosowanie 10 i więcej preparatów farmaceutycznych).

Wyniki pilotażu:

• pacjenci stosowali średnio około 12,3 preparatów farmaceutycznych dziennie (Rp i OTC), w tym średnio 8,6 leków Rp i 3,7 preparaty OTC.
• u 90% pacjentów wykryto ≥ 1 problem lekowy (np. niewłaściwy lek – 56%, interakcje – 53%, niska podatność na zalecenia – 47%, działanie niepożądane – 45,7%, zbędna terapia – 41%; stan nieleczony – 30%, za wysoka dawka leku – 18,2%)
• wykazano gotowość zarówno pacjentów, jak i lekarzy do współpracy z farmaceutami (90% pacjentów oraz 75% lekarzy zgodziło się na wprowadzenie zmian w terapii proponowanych przez farmaceutów)
• wykazano poprawę stanu klinicznego (mierzoną spadkiem liczby i natężenia dolegliwości) u ponad 80% pacjentów

W programie pilotażowym wdrażania opieki farmaceutycznej Grupy Opieka Farmaceutyczna, w ramach usługi przeglądu lekowego poprawnie udokumentowano 101 konsultacji. Średnia wieku pacjentów wynosiła 71 lat. U 96% stwierdzono ≥1 problem lekowy (np. potencjalne działanie niepożądane leku – 42%; potencjalne interakcje między lekami – 34%, nieodpowiednie przyjmowanie leku – 18%; duplikacja substancji leczniczej – 18%; brak przekonania dla efektów terapii – 12%). Większość pacjentów potwierdziła, że wykonanie przeglądu przyczyniło się do późniejszego bezpieczniejszego leczenia (83,6%) i poszerzyło wiedzę na temat stosowania preparatów.

Opracowano na podstawie:

1. Raport „Opieka farmaceutyczna. Kompleksowa analiza procesu wdrażania”

Materiał edukacyjny dla lekarzy i farmaceutów